Bangsamoro Barış Süreci İzleme Heyeti (TPMT), Filipinler’in güneyindeki barış sürecinde siyasi alanda ilerleme kaydedildiğini, normalleşme yolunda ise performansın hızlandırılması gerektiğini açıkladı.
TPMT’nin, Filipinler’in Davao kentinde düzenlenen basın toplantısında kamuoyuna duyurulan 8. raporunda, ülkenin güneyindeki Bangsamoro bölgesinde barış sürecinin, siyasi ve normalleşme yolundaki gidişatı değerlendirildi.
Şubat 2022-Ekim 2023’ü kapsayan raporda, Bangsamoro Özerk Bölgesi (BARMM) meclisinin, seçim yasası ve yerel yönetimler yasalarını kabul ettiği anımsatıldı ve “Barış süreci siyasi alanda sağlam şekilde ilerliyor.” ifadesi kullanıldı.
Başkent Manila merkezli Filipinler hükümeti ile Cotabato merkezli özerk BARMM hükümeti arasında şimdiye kadar kurulan hükümetler arası mekanizmaların işler durumda olduğu teyit edildi.
Raporda, siyasi alanda, BARMM’nin “yeni ve demokratik siyasi varlık” ve bölge için “anlamlı bir öz yönetim olarak hayata geçirilmesinin” hedeflendiğinin altı çizildi.
“Benzersiz siyasi özerk yapı”
“Normalleşme sürecinde ise performansın hızlandırılması gerekiyor.” ifadesine yer verilen raporda, Moro İslami Kurtuluş Cephesi (MİKC) üyelerinin silahsızlandırılmasında 3. aşamanın Ağustos 2023’te neredeyse tamamlandığı anımsatıldı.
Silahsızlandırılma sonrası MİKC üyelerine vadedilen sosyoekonomik yardımların ulaştırılmasında aksaklılar yaşandığı kaydedilen raporda, “Sosyoekonomik destek sağlamadaki belirsizlikler ortadan kaldırılmalı.” değerlendirmesi yer aldı.
Normalleşme sürecinde, çatışmalardan etkilenen bölgelerin kademeli normalleştirilmesine odaklanıldığına işaret edilen raporda, sivil hayata dönüşün hızlandırılması amacıyla, silahsızlandırılan MİKC üyelerine yönelik af bildirilerinin yenilenmesi ihtiyacı vurgulandı.
İlk BARMM seçimleri 2025’te
Bangsamoro bölgesindeki kültürel kimlik farklılıklarına dikkat çekilen raporda, BARMM hükümetine yönelik “benzersiz siyasi özerk yapı” nitelendirilmesi de yapıldı.
Geçiş döneminin nihayete ereceği 2025’te, ilk BARMM genel seçimlerinin yapılacağı hatırlatılarak, kadınların barış sürecindeki aktif rolü vurgulandı.
Raporda, “Barış sürecinin başarılı şekilde sonuçlanması için en önemli şey, her iki tarafın da barış anlaşmalarını tam olarak uygulamaya yönelik kararlılığı ve samimiyetinin, ne kadar sürerse sürsün, devam etmesidir.” ifadesi yer aldı.
İzleme Heyeti, Filipinler hükümeti ve özerk Bangsamoro hükümeti arasında imzalanan anlaşmaların uygulanması, taahhütlerin hayata geçirilmesindeki ilerlemeyi izleme ve kamuoyuna periyodik rapor sunma görevini yürütüyor.
Referandumlar
Bangsamoro bölgesinde, çoğunluğu Müslüman ve Moro etnik grubundan oluşan yaklaşık beş milyon kişi yaşıyor. MİKC, 20. yüzyılın ortalarından bu yana bölgenin özerklik mücadelesine öncülük ediyor.
21 Ocak ve 6 Şubat 2019’da yapılan referandumlarda halk, bölgeye kapsamlı özerklik getiren Bangsamoro Organik Yasası’nı kabul etmişti. Yapılan barış görüşmelerinin ardından Bangsamoro Geçiş Otoritesi kurulmuştu.
